Ένας στους τρεις ασθενείς στην Ελλάδα δεν καταφέρνει να φτάσει στο σύστημα υγείας την ώρα που το χρειάζεται, και μάλιστα καταστρέφεται οικονομικά, αδυνατώντας να καλύψει βασικές ανάγκες του, όταν οικονομική καταστροφή αντιμετωπίζει μόλις το 6% των λοιπών ασθενών στην Ευρώπη.
Συγκεκριμένα, το 32% των Ελλήνων βρίσκονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο της φτώχειας εξαιτίας των δαπανών υγείας που χρειάζεται να καταβάλλουν για την περίθαλψή τους, ενώ πάνω από ένας στους πέντε, δηλαδή το 22% των Ελλήνων ασθενών βρίσκεται αντιμέτωπος με ακάλυπτες ιατρικές ανάγκες γιατί δεν έχει πρόσβαση στο σύστημα υγείας για να εξεταστεί για λόγους οικονομικούς ή απόστασης και αναμονής στις περιβόητες λίστες, όταν τέτοια προβλήματα αντιμετωπίζει το 3,3% των Ευρωπαίων.
Οι διαφορές αυτές αποδίδονται από τον ΟΟΣΑ και το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για την υγεία στη δημόσια χρηματοδότηση της περίθαλψης, δεδομένου ότι κατά μέσο όρο στην Ε.Ε. οι δαπάνες υγείας καλύπτονται από το Δημόσιο σε ποσοστό 80%, όταν στη χώρα μας οι δημόσιες δαπάνες υγείας φτάνουν το 61% και το 34% αποτελούν δαπάνη απ΄ ευθείας από την τσέπη των ασθενών.
Αντίστοιχα, η Ελλάδα έρχεται τελευταία όταν οι ασθενείς καλούνται να δηλώσουν την εμπιστοσύνη τους στο σύστημα υγείας και ειδικότερα για την αποτελεσματικότητα του συστήματος πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό που βλέπουν οι ασθενείς είναι η έλλειψη συντονισμού σε ποσοστό κάτω από 50% όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 61%, ενώ τελευταία παραμένει και από πλευράς δυνατότητας διαχείρισης των χρονίων ασθενειών από τους ίδιους τους ασθενείς ηλικίας 45 ετών και πάνω σε ποσοστό κάτω από 40%, όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 63%.
Επιπλέον, η Ελλάδα έχει τις μεγαλύτερες απ’ ευθείας πληρωμές για φάρμακα στην Ευρώπη, που φτάνουν το 27% των συνολικών δαπανών υγείας, ποσοστό διπλάσιο του μέσου όρου της Ε.Ε.
1 στα 10 νοικοκυριά, (το 9,5%) βιώνουν καταστροφικές δαπάνες υγείας. Η μεγαλύτερη καταστροφική δαπάνη για τα φτωχότερα νοικοκυριά αφορά τα φάρμακα, που αποτελούν τις μισές καταστροφικές δαπάνες υγείας
Τα εμπόδια στην υγεία μειώνονται όσο αυξάνεται η δημόσια χρηματοδότηση
Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από την ετήσια έρευνα του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου και του ΟΟΣΑ για τις παραμέτρους υγείας των κρατών μελών της Ε.Ε.
Στο φετινό προφίλ της Ελλάδας σημειώνεται ότι σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού βρίσκεται το 26,9% του πληθυσμού, έναντι 20,9% του πληθυσμού της Ε.Ε. σε ότι αφορά τα ζητήματα υγείας, σημειώνεται ότι η μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης ανέκαμψε στα 81,9 έτη ζωής στη χώρα μας, μετά τη «βουτιά» στα 80,2 έτη στη διάρκεια της πανδημίας, με τα καρδιαγγειακά και τον καρκίνο (έμφραγμα, εγκεφαλικό και καρκίνο πνεύμονα) να αποτελούν τις κύριες αιτίες θανάτου.
Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου παραμένει το κάπνισμα στη χώρα μας. Παρότι έχει μειωθεί στο 25% των ενηλίκων, εντούτοις αυξάνεται η χρήση των ηλεκτρονικών τσιγάρων. Η κατανάλωση αλκοόλ παραμένει από τις μικρότερες στην Ευρώπη και η παχυσαρκία στους ενήλικες είναι κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Όμως στους εφήβους η παχυσαρκία αυξάνεται ραγδαία με το 28% των δεκαπεντάχρονων και είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Οι κατά κεφαλήν δαπάνες υγείας ήταν το 2023 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία) 2.191 ευρώ, κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και η δημόσια δαπάνη έφτανε το 61%, αποτελώντας τη δεύτερη χαμηλότερη χρηματοδότηση στην Ε.Ε. Το υπόλοιπο αφορά ιδιωτικές δαπάνες, από τις οποίες το 34% είναι απευθείας πληρωμές από την τσέπη των ασθενών, ποσοστό υπερδιπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου που είναι 16%.
Αναποτελεσματικό σύστημα υγείας
Οι θάνατοι που θα μπορούσαν να αποφευχθούν αυξήθηκαν κατά 42% στη διάρκεια της πανδημίας και παρότι έπεσαν στους 166 ανά 100.000 πληθυσμού το 2022, παραμένουν πάνω από τα επίπεδα πριν την πανδημία.
Η θνησιμότητα από νόσους που μπορούν να αντιμετωπιστούν, μειώθηκε την τελευταία 10ετία και έπεσε κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με το έμφραγμα, το εγκεφαλικό και τους καρκίνους παχέως εντέρου και μαστού να αποτελούν πάνω από τους μισούς πρόωρους θανάτους.
Το 21,9% των ασθενών που χρειάστηκαν περίθαλψη το 2024 δεν κατάφερε να καλύψει τις ανάγκες του, λόγω κόστους, αναμονής και απόστασης. Το ποσοστό αυτό είναι 6 φορές πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Από τον πληθυσμό που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας, το 32,3% έχει ακάλυπτες ιατρικές ανάγκες εξαιτίας σοβαρών προβλημάτων πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας και παραίτηση λόγων των εμποδίων αυτών. Το ποσοστό αυτό στην Ε.Ε. είναι 6%.
Αντίστοιχα, το 27% των ασθενών δεν μπορεί να καλύψει οδοντιατρικές δαπάνες και σε καταστροφικές δαπάνες αντιμετωπίζει το 53% των οδοντιατρικών ασθενών.
Συνολικά, ένα στα 10 νοικοκυριά, (το 9,5%) βιώνουν καταστροφικές δαπάνες υγείας, έναντι 6,4% του μέσου όρου της Ε.Ε. Η μεγαλύτερη καταστροφική δαπάνη για τα φτωχότερα νοικοκυριά προέρχεται από την ανάγκη για φάρμακα, η οποία αφορά τις μισές καταστροφικές δαπάνες υγείας στη χώρα.
Δαπάνες
Με τις ευρωπαϊκές χώρες να διαθέτουν κατά μέσο όρο το 10% του ΑΕΠ τους για δαπάνες υγείας, η Ελλάδα διαθέτει μόνο το 8,4%. Έτσι, η κατά κεφαλήν δαπάνη διαμορφώνεται στα 2191 ευρώ στη χώρα μας, όταν στην Νορβηγία διατίθενται πάνω από 5.500 ευρώ – με πάνω από το 80% να αποτελεί κάλυψη από το κράτος και ο ευρωπαϊκός μέσος όρος να ξεπερνά τα 3.800 ευρώ.
Από τα σχεδόν 2.200 ευρώ, το 43% αφορά νοσοκομειακή περίθαλψη και το 29,2% φάρμακα και ιατρικές συσκευές, ενώ η εξωνοσοκομειακή περίθαλψη καταλαμβάνει το 21,4% της δαπάνης. Το υπόλοιπο ποσοστό αφορά πρόληψη, μακροχρόνια περίθαλψη που πρακτικά είναι σχεδόν ανύπαρκτες στη χώρα μας.
Φάρμακο
Η φαρμακευτική δαπάνη το 2023 ήταν 7,1 δις ευρώ έναντι μέσου όρου 6,2 δις ευρώ στην Ε.Ε., με την κατά κεφαλήν δαπάνη να ξεπερνά τα 586 ευρώ έναντι 510 ευρώ κατά κεφαλήν δαπάνης στην Ε.Ε. Δεδομένου ότι η φαρμακευτική δαπάνη αποτελεί το 27% των δαπανών υγείας, διπλάσιο της Ε.Ε. (13%), αποτελεί ταυτόχρονα το 2ο μεγαλύτερο στην Ε.Ε. και μόνο το μισό ποσό καλύπτεται από την ιδιωτική ασφάλιση.
Σε ότι αφορά τα γενόσημα, αυτά αποτελούν το 34% του όγκου, παρότι διατηρούν υψηλό μερίδιο από πλευράς αξίας.
Χρηματοδότηση
Η έκθεση καταλήγει επισημαίνοντας ότι ο τομέας υγείας της Ελλάδας λαμβάνει 1,5 δις ευρώ μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ, δηλαδή το 4,3% της συνολικής χρηματοδότησης της χώρας.
Υποστήριξη παρέχεται επίσης από το Ταμείο Συνοχής της ΕΕ (2021-27), με 571 εκατ. ευρώ (το συγχρηματοδοτούμενο μερίδιο της ΕΕ) για προσβασιμότητα, υποδομές, εξοπλισμό, ενεργό γήρανση και ψηφιοποίηση.
Επιπλέον, ως τα μέσα Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο των προγραμμάτων EU4Health (2021-25), οι Έλληνες δικαιούχοι έλαβαν 33,1 εκατ. ευρώ μέσω κοινών δράσεων, επιχορηγήσεων δράσης και άμεσων επιχορηγήσεων. Το ποσό αυτό διατέθηκε κυρίως σε πρωτοβουλίες για τον καρκίνο (34%), σε ετοιμότητα για την αντιμετώπιση κρίσεων (30%) και σε ψηφιοποίηση (16%).
ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΣΕΚΕΡΗΣ
